Ceza Hukukunun Yer Bakımından Uygulama Alanları

Ceza Hukukunun Yer Bakımından Uygulama Alanları

YER BAKIMINDAN UYGULAMA

Suçun işlendiği yer ( nerede işlenmiş olduğu ) nasıl tespit edilir?

T.C.Knın 8. maddesine göre : “ Fiilin kısmen veyatamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de gerçekleşmesi hâlinde suç, Türkiye'de işlenmiş sayılır”.

Ceza kanununyer bakımından uygulanmasında 4 sistem vardır:

1- Mülkilik:

Failinveya mağdurun vatandaşlığına bakılmaksızın suç nerede işlenmiş ise o ülkenin ceza kanunlarınınuygulanmasını ifade eder.

Türk Ceza Kanununun 9. Maddesine göre: “ Türkiyede işlediği suçtan dolayıyabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş olan kimse Türkiye de yenidenyargılanır ”. Bu halde,Türkiye de yeniden yargılama yapılabilmesi için her hangi bir izin, talep veyaşikayete ihtiyaç yoktur. Suçnerede işlenir ise Türkiye’de işlenmiş sayılır:

- Türk kara ve hava sahalarında ve Türk Karasularında,

- Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında,

- Türk deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,

- Türk deniz veya hava savaş araçlarında veya buaraçlarla,

- Türkiye kıta sahanlığı ya da Münhasır Ekonomikbölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karış işlenmiş isesuç TÜRKİYE DE İŞLENMİŞ SAYILIR.



2- Şahsilik:

Şahsilik sistemi ikiyeayrılır. Bunlardan birisi failin vatandaşlığını esas alan faile göre şahsilikdiğeri ise mağdurun vatandaşlığını esas alan mağdura göre şahsilik.

FaileGÖRE ŞAHSİLİK: Failin işlemişolduğu suçtan ötürü failin vatandaşı olduğu ülkenin ceza kanunları uyarıncacezalandırılmasıdır. Bu sistemde birTürk Vatandaşı yurt dışında işlediği bir suçtan dolayı TÜRKİYE de yargılanmasıiçin:

- İşlediği suçun en az 1 yıl hapis cezasıgerektirmesi, ( tek başına veya seçimlik olarak Adli Para cezası gerektiren suçolmayacak ) Suç 1 yıldan aşağı hapisgerektiriyor ise yargılama için zarar görenin veya yabancı devletin şikayetçiolması gerekir.

- Zarar görenülkenin veya zarar gören mağdurun fail ( Türk Vatandaşı ) Türkiye ye girdiktensonra 6 Ay içinde şikayetçi olması,

- Fail TürkVatandaşının TÜRKİYE de BULUNMASI,

- Bu fiilden dolayıyabancı ülkede hüküm verilmemişolması gerekmektedir.

- Fail TürkVatandaşının işlemiş olduğu suça ilişkin olarak yabancı ülke ceza kanununda hemhapis cezası hem de adli para cezası seçimlik olarak uygulanıyor ise mağdurunşikayeti olsa bile suç SORUŞTURULMAZ.

Ancak yabancı ülkede Türkiyenamına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da bundan dolayı bir suç işleyenkimse bu fiile ilişkin olarakyabancı ülkede hüküm verilmiş olsa bile TÜRKİYEDE YENİDEN YARGILANIR. (Yurt dışında hüküm verilmiş ve ceza almış ise çekmiş olduğu ceza TÜRKİYE deverilen cezadan düşülür )

AyrıcaTCK m. 13 te yer alan suçlar (soykırım ve insanlığa karşı suçlar, devlete ve anayasal düzene ilişkin suçlar,fuhuş, çevrenin kasten kirletilmesi, işkence, uyuşturucu ticareti suçlar,parada sahtecilik, rüşvet, deniz, demiryolu veya havayolu ulaşım araçlarınınkaçırılması ) bakımından TÜRK KANUNLARIUYGULANIR.

Soykırımve insanlığa karşı suçlarda ve devlete ve anayasal düzene karşı suçlardaYABANCI ÜLKEDE HÜKÜM VERİLMİŞ OLSA BİLE Türkiye de YENİDEN YARGLIMA YAPILIR.

Mağdura GÖREŞAHSİLİK: Suçtan zarar gören mağdurun vatandaşı olduğu devletin cezakanunlarının uygulandığı sistemdir.

TürkCeza Kanuna göre:

- Türkiye nin zararına,

- Türk Vatandaşı zararına,

- Türk Kanunlarına göre kurulmuş ÖZEL HUKUKTÜZEL KİŞİSİ ne karış suç işlenmiş ise mağdura göre şahsilik sistemiuyarınca Türkiye de yargılama yapılabilecektir.


Mağdura göre şahsilik sistemi uyarıncayargılama yapılabilmesi için:

- Suç en az 1yıllık hapis cezasını içerecek,

- Türkiyezararın işlenmiş ise ADALET BAKINININ TALEBİ,

- Türk Vatandaşıya da özel hukuk tüzel kişisi aleyhine işlenmiş ise bu kimselerin ŞİKAYETİ,

- Yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması,

- En önemlisi de FAİLİN ( YABANCI ÜLKE VATANDAŞININ )TÜRKİYE DE BULUNMASI gerekmektedir.

Türkiye zararına işlenmiş bir suçtayabancı ülkede yargılama yapılsa ve hüküm verilse bile Türkiye de ADALETBAKANININ talebi üzerine yenidenyargılanabilir. Yurt dışında almış olduğu ceza Türkiye de verilecek cezadanmahsup edilir.

Ancak suçTürk Vatandaşına karşı ya da Türk Özel Hukuk Tüzel Kişisine karşı işlenmiş isebu halde yurt dışında yargılama yapılmış ve hüküm verilmiş ise ( 13. maddede yer alan suçlar dışında )Türkiye de yeniden Yargılama YAPILAMAZ.

3- Koruma SİSTEMİ:

Failin vatandaş ya da yabancı olup olmadığınabakılmaksızın devlet varlığına yönelik bir suçun yurt dışında işlenmesi halindebu suçun mağdur devletin kendisi tarafından cezalandırılmasına imkan tanıyan sistemdir.

Bu suçlar: İşkence, Soykırım, Fuhuş, ParadaSahtecilik, Mühür Sahteciliği, Devletin Egemenlik Alametlerine Karış işlenensuçlar, Devlete karşı işlenen suçlar, Anayasaya karşı işlenen suçlar, Casusluk,Rüşvet, vs.

Bu sistemde devletin kendisine karşı işlenen suçlardakendisini koruması amaçlanmıştır.

Soykırım ve insanlığı karşı işlenen suçlar ve Devletinvarlığına yönelik suçlarla ilgili olarakyabancı ülkede mahkumiyet ya da beraat kararı verilmiş olsa dahi, ADALET BAKANININ TALEBİ ÜZERİNE TÜRKİYEDE YENİDEN YARGILAMA YAPILABİLİR.

4- EvrensellikSistemi:

Dünyanın neresinde olur ise olsun, hiçbir suçuncezasız kalmaması amacıyla kabul edilen sistemdir. Bu durumda mağdur da fail deyabancıdır. Ancak işlemiş olduğu suç çokvahim bir suç olduğu için hangi ülkede olursa olsun suç işleyen kişiyargılanabilir ve cezalandırılabilir.