Engelliler Engellilik Hakları Tüm Detaylar

Engelli Sayılmak Ve Engellilere Tanınan Haklardan Faydalanmak İçin Yapılması Gerekenler

Engelli Bireyler Tüm Detaylar Bilgiler

Engelli: Engelliler Hakkında Kanuna göre engelli; fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen bireydir.

Engelli Haklarından Yararlanmak İçin Neler Gereklidir?

Engelli haklarından yararlanmak için öncelikle; Sağlık Bakanlığı tarafından engelli sağlık raporu vermeye yetkilendirilen hastanelerden birinden, engelli sağlık raporu alınmış olmalıdır. En az %40 engelli raporu olanlar, engelli kimlik kartı çıkartabilir ve engelli haklarından yararlanabilirler.

Engelli sağlık raporu vermeye yetkili hastaneler için bakınız: http://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/9864,engelli-saglik-raporu-vermeye-yetkili-saglik-kuruluslari-listesipdf.pdf?0

1. Engelli Kimlik Kartı Nasıl Alınır?

Engel oranı %40 veya üzerinde olanlar, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının il ve ilçelerdeki sosyal politikalar il ve müdürlüklerine veya sosyal hizmet müdürlüklerine başvuru yaparak “engelli kimlik kartı” alabilirler. Engelli bireyin bizzat başvuru yapamadığı durumlarda, engelli bireyin yakını/vasisi de başvuru yapabilir.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

1. Engelli sağlık raporunun aslı ve 1 adet fotokopisi

2. 15 yaşını doldurmuş engelliler için 2 adet resim

3. Kimlik aslı ve fotokopisi

Engel Durumunun Kimliklere (nüfus cüzdanı) Yazılması Zorunlu mudur?

2005 yılında çıkan Yönetmelikte; nüfus cüzdanlarında engel oranlarının yazılması, kişinin isteğine bırakılmıştır. Ancak Danıştay, bu Yönetmeliğin; nüfus cüzdanına işlenmesi konulu hükmünü iptal etmiştir. Dolayısıyla artık, bu yönde bir talep söz konusu değildir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız: Özürlüler Veritabanı Oluşturulmasına ve Özürlülük Bilgisinin Nüfus Cüzdanında Yer Almasına Dair Yönetmelik, 30 Ekim 2005.

2. Engelli Sağlık Kurul Raporu Hakkında Bilgi

Soru: Engelli haklarından kimler yararlanabilir?

Cevap: Ülkemizde engelli haklarından yararlanmak için; bireyin en az %40 oranında engelli olduğunu, Sağlık Bakanlığı tarafından engelli sağlık kurul raporu vermeye yetkilendirilmiş bir hastaneden aldığı raporla belgelemiş olması gerekir. Bunun yanında 20 Şubat 2019 tarihinden önce alınmış raporlarda, çocukların özel eğitim almaları için gerekli engel oranında alt sınır %20’dir. 20 Şubat 2019 tarihinde yayınlanan Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) gereği, çocukların raporlarına engel oranı yazılmayacak engel oranı %20’nin karşılığı olarak raporda “özel gereksinim var (ÖGV)” ibaresi yazılacaktır. Çocukların fizyoterapi, özel eğitim, rehabilitasyon ve benzer gereksinimleri raporda belirtilecektir.

Soru: Engelliler, engelli sağlık kurul raporlarını hangi Yönetmeliğe göre alırlar?

Cevap: 20 Şubat 2019 tarihinde yayınlanan ve aynı gün yürürlüğe giren Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) ile birlikte 30/3/2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Bundan böyle 18 yaş altı çocuklar için ve 18 yaş üstü yetişkinler için engelli sağlık kurul rapor işlemleri, iki ayrı Yönetmeliğe göre yapılacaktır.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik; sadece 18 yaşını doldurmuş olan bireyleri kapsar. 18 yaş altı çocukların sağlık kurul işlemleri ise Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik (ÇÖZGER) hükümlerine göre düzenlenecektir. Özel gereksinimli çocukların raporlarında “engelli” ifadesi geçmeyecek ve herhangi bir engel oranı yazılmayacaktır. Bu Yönetmelikler engelli sağlık kurul raporları ile birlikte çocukların ve erişkinlerin terör, kaza ve yaralanmaya bağlı durum bildirir sağlık kurulu raporunun alınış işlemlerini de düzenler.

Çocuk ve erişkinler için engelli sağlık kurul raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından, engelli Sağlık Kurul Raporu vermeye yetkilendirilmiş hastanelerden alınır.

Soru: Engelliler için, 20 Şubat 2019 tarihinde sağlık kurul rapor alımı ile ilgili yapılan Yönetmelik değişikliğine göre kazanılmış haklar nelerdir?

Cevap: Çocuklar için olan ÇÖZGER Yönetmeliğinde kazanılmış haklar bölümünde aynı ifadeler açıkça yer almış, “sürekli” ibareli raporların, çocuk 18 yaşını dolduruncaya dek geçerli olduğu, süreli raporu olanlardan ise süresi içinde yeniden rapor istenemeyeceği ve sağlık kurullarının bu kişiler için rapor düzenlemeyecekleri ifade edilmiştir. Yönetmeliğe göre çocuk 18 yaşını doldurduğunda, rapor “sürekli” dahi olsa, rapor geçersiz olacak ve bu kişiler 18 yaşını doldurduğu günden itibaren en geç 3 ay içinde erişkin engelli raporu alacaklardır. Haklarında ÇÖZGER düzenlenmiş olan çocuklara, talep halinde 18 yaş dolmadan 3 ay önce Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmeliğe göre rapor düzenlenebilir. Ancak alınan bu rapor, çocuk 18 yaşını doldurduğu günden itibaren geçerli olur.

Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelikte yer alan ifadelere göre; bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce 18 yaş üstü engelliler için düzenlenmiş sürekli ibareli sağlık kurulu raporlarıyla belirlenmiş olan tüm vücut fonksiyon kaybı oranları geçerli olup bu oranlara dayanılarak sağlanmış istihdam, eğitim, sosyal destek ve yardım hizmetlerinin sürdürülebilmesi için kurumlarca rapor istenemez. Aynı şekilde rapor süreli ise rapor süresinin bitimine dek kurumlarca rapor yenilenmesi talep edilemez.

Bununla birlikte her iki Yönetmeliğe göre; Özel Tüketim Vergisi Kanuna göre ÖTV istisnalı araç alımında 01.08. 2002 tarihi öncesinde alınan raporlar geçerli olmadığından, ÖTV istisnalı araç talebinde bulunan bireyler için bu tarih öncesi sürekli raporu olanlara yeni rapor düzenlenir. Bunun yanında ÖTV istisnalı araç alımında yıl olarak “süreli” raporu olanlar, raporun bitimine 6 ay kalıncaya dek ÖTV istisnalı araç alabilecekleri için bu kişiler rapor bitimine 6 aydan az kaldığında yeni rapor talebinde bulunabileceklerdir.

Soru: Daha önceki yıllarda alınmış engelli sağlık raporlarının, geçerli olmadığına yönelik herhangi bir tarih sınırlaması var mıdır?

Cevap: Engelliler Hakkında Kanunun “Mevcut belgelerin geçerliliği” başlığında yer alan Geçici Madde 5’de; “engelli bireylerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili mevzuatına göre almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden hâlen yararlanmakta oldukları hak ve menfaatlerin, sağlık kurulu raporu dışındaki diğer şartların muhafaza edilmesi ve ilgili mevzuatına göre bu hak ve menfaatlerin devamının mümkün olması kaydıyla, önceki raporların geçerlilik süresi içinde aynı şekilde uygulanmasına devam olunur. Ayrıca, engelli bireylerin ilgili mevzuatına uygun olarak daha önceden almış oldukları sağlık kurulu raporlarına istinaden engellilik durumlarının tespitine veya engellilikleri dolayısıyla kendilerine veya yakınlarına kolaylıklar ya da haklar teminine yönelik olarak bu maddenin yayımı tarihine kadar verilmiş olan özürlü, sakat, çürük veya zihinsel ya da bedensel engelleri niteleyen benzeri ibareleri içeren belge, kimlik, kart ve benzeri belgelerin, geçerli oldukları süreler dâhilinde yenilenmeleri gerekmez” ifadeleri yer alır. Dolayısıyla “belirli bir tarih öncesi alınmış raporlar geçersizdir” söylemi yersizdir.

Bu konunun tek istisnası; ÖTV istisnalı araç alımıdır. Özel Tüketim Vergisi Kanununa göre, ÖTV istisnalı araç alımında Kanunun kabul edildiği 6.6.2002 tarihi öncesi alınmış engelli sağlık kurul raporları geçerli değildir.

Soru: Çocuklar için sağlık kurul raporlarında engel oranı yazılmayacağına göre, çocukların hakları kullanımı neye göre belirlenecektir?

Cevap: ÇÖZGER, bu soruya açıklık getirmiştir. Özel gereksinimli çocuklar için tanımlanmış hakların kullanımında engel oranlarının belirlenmesi için Yönetmelik ekinde açıklanmış “özel gereksinim düzeylerinin karşılığı olan engel oranlarına” bakılması gerekir. Buna göre;

1. Özel gereksinim var (ÖGV): %20-39

2. Hafif düzeyde özel gereksinim var: %40-49

3. Orta düzey özel gereksinim var: %50-59

4. İleri düzeyde özel gereksinim var: %60-69

5. Çok ileri düzeyde özel gereksinim var: %70-79 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

6. Belirgin düzeyde özel gereksinim var (BÖGV): %80-89 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

7. Özel Koşul Gereksinimi var (ÖKGV): %90-99 (Ağır engelli olduğu kabul edilir)

Soru: Yeni Yönetmeliklerde bireyin kullanacağı haklar, rapora yazılacak mı?

Cevap: Çocuk ve yetişkinler için alınan raporlar tek başına, hakların verilmesi için dayanak teşkil etmez. Kişinin elde edeceği sosyal haklar, hizmetler veya kazanımlar rapor dikkate alınarak ilgili kurumlarca belirlenir.

Soru: Kişinin farklı tarihlere ait birden fazla geçerli engelli sağlık kurul raporu olması halinde, hangisinin kullanılacağına ilişkin bir hüküm var mıdır?

Cevap: Hakların kullanımında bireye ait en son tarihli rapor geçerli olacaktır.

Soru: Çocuklar için engelli sağlık kurul rapor alımı nasıldır?

Cevap: Çocuğun annesi, babası ya da yasal vasisi (bakım veren kişi) başvuru dilekçesi ile ÇÖZGER vermeye yetkili olan sağlık kuruluşuna başvurur. Sağlık kuruluşunda çocuğu takip etmekte olan hekim, yoksa ÇÖZGER yetkili hekimi süreci başlatır. ÇÖZGER vermeye yetkili sağlık kuruluşunda, çocuk başvuru öncesinde izlenmekte ise tanısı ve özel gereksinimleri için çocuğu izleyen uzmanlardan görüşleri istenir. 20 Şubat 2019 tarihi öncesi uygulamada çocuğun kurula gelmesi bir zorunluluktu ancak yeni uygulamaya göre; gereği hâlinde çocuk kurula davet edilir.

Soru: Çocuklar için engelli sağlık kurul raporların geçerlilik süresi nasıl belirlenir?

Cevap: Raporun geçerlilik süresi ile ilgili olarak Yönetmelikte geçen ifadeler şunlardır:

1) Rapor sürekli veya süreli olarak düzenlenir, raporda geçerlilik süresi mutlaka belirtilir.

2) Çocuğun gereksinim durumunun ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon uygulamaları ile zaman içinde azalma ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği hâllerde süreli rapor düzenlenir.

3) Çocuğun gereksinim durumunun sabit kalması veya artması söz konusu olan hastalıklar için sürekli rapor düzenlenir.

4) Çocuğun özel gereksiniminin değişmesi hâlinde bakım veren kişinin talebi ve ilgili branş hekiminin kurula sevki uygun görmesi üzerine süre aranmaksızın çocuğun özel gereksinimi yeniden değerlendirilir ve yeni rapor düzenlenir.

Soru: Erişkinler için engelli sağlık kurulu raporunun düzenlenmesi nasıl olmaktadır?

Cevap: Birey veya vasisi, başvuru dilekçesi ile rapor vermeye yetkili olan sağlık kuruluşuna başvurur. Değerlendirme için bireyin ve/veya vasisinin sağlık beyanına uygun olarak ilgili poliklinikler belirlenerek süreç başlatılır. Engelli bireyin Kurula gelmesi zorunludur.

Raporda yer alan bağımlılık değerlendirmesi alanına “evet” ya da “hayır” ifadesi yazılarak bireyin durumu belirtilir ve bu alan hiç bir suretle boş bırakılamaz. Bu Yönetmelikte geçen “tam bağımlı engelli birey” ifadesi, ilgili mevzuatın uygulanması açısından ağır engellilik durumunu ifade eder.

Soru: Sağlık kurulundan istediğimiz kadar engelli sağlık kurul raporu nüshası alabilir miyiz?

Cevap: Rapor; kurum müracaatlarında üç, bireysel müracaatlarda iki nüsha olarak düzenlenir. Raporun bir nüshası bireye veya vasisine verilir. Kurum müracaatlarında raporun bir nüshası raporu isteyen kuruma bildirilir. İhtiyaç hâlinde rapor nüshaları başhekimlik onayı ile çoğaltılır.

Soru: Engelli bireylerin raporunda çalışıp çalışamadıkları yazılmalı mıdır?

Cevap: 18 yaş altı çocukların raporunda çalışma ile ilgili kısmın doldurulması, bireyin/ailenin/vasinin talebine bağlıdır. Erişkinler için ise bireyin engellilik durumu dikkate alınarak çalışıp çalışamayacağı ve çalıştırılamayacağı işlerin niteliği rapora mutlaka yazılır. Engelli bireyin memur olarak atanması halinde engelli sağlık kurul raporunda bu kısmın doldurulmuş olması zorunludur.

Bireylerden engellilik durumu sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullanımını gerektirecek nitelikte olanlar ile sadece engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibatla taşıt kullanabilecek olanların durumu raporun açıklama kısmına yazılır.

Soru: 10 yaşında çocuğum için engelli sağlık kurul raporunda fotoğraf olması zorunlu mudur?

Cevap: 15 yaş altı çocuklar için fotoğraf zorunluluğu yoktur. Ancak 15 yaş üzeri her bireyin raporunda, bireyin son altı ay içinde çekilmiş fotoğrafının bulunması zorunludur.

Soru: Erişkinler için raporların geçerlilik süresi nasıl belirlenir?

Cevap: Rapor sürekli veya süreli olarak düzenlenir, raporda geçerlilik süresi mutlaka belirtilir. Bireyin engel durumunun ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon uygulamaları ile zaman içinde azalma ihtimali olduğu ve hastalık bulgularının tam olarak görülemediği hâllerde süreli rapor düzenlenir. Bireyin engel durumunun sabit kalması veya artması söz konusu olan hastalıklar için sürekli rapor düzenlenir.

Soru: Engelli sağlık kurul raporu alındıktan sonra, engel durumunda değişiklik olursa yeni rapor almak için nasıl bir işlem yapılır?

Cevap: Yeni bir engel durumunun ortaya çıkması veya mevcut engellilik durumunda bir değişiklik meydana gelmesi hâlinde, bireyin talebi ve ilgili branş hekiminin sağlık kuruluna sevki uygun görmesi üzerine süre aranmaksızın engellilik durumu yeniden değerlendirilir ve yeni rapor düzenlenir.

Süreli olarak düzenlenen raporlarda, sürenin bitmesine altı aydan kısa bir süre kalması durumunda, engelli bireye talebi üzerine tekrar rapor verilebilir.

Bu işlemler şu şekilde yapılır:

Yeniden değerlendirme: Yeni bir engel durumu olduğunda ya da var olan engel durumunda bir değişiklik olduğunda erişkin bireyin kendisi ya da yasal vasisi, çocuklar için çocuğa bakım veren kişi, yeniden değerlendirme talep edebilecek, ancak ilgili branştan hekimin bu değerlendirmeyi uygun görmesi halinde işlem başlayacaktır. Örneğin; raporunda hafif engelli ya da kısmi bağımlı olduğu belirtilen serebral palsili bir birey, ilerleyen hastalığına göre tam bağımlı hale geldiğini belirtip yeniden değerlendirme istediğinde, yeniden rapor düzenlemeye yönelik talebin ilgili hekim tarafından onaylanması gerekmektedir.

Raporlara itiraz:

1) Raporlara, engelli birey, bakım veren kişi veya raporu talep eden kurum tarafından il sağlık müdürlüğüne itiraz edilir. Kişisel rapor itirazları, ilgilisine teslim tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yapılır. Süresinde yapılmayan itirazlar değerlendirilmez. Kurum itirazları gerekçe belirtilerek yazı ile yapılır. Kurum itirazlarında süre aranmaz.

2) Rapora itiraz edilmesi hâlinde çocuk il sağlık müdürlüğü tarafından yetkili en yakın farklı bir sağlık kuruluşuna ya da önceki raporu farklı sağlık kuruluşundan alınmış ise sürekli izleminin yapıldığı sağlık kuruluşuna gönderilir. İtiraz edilen rapor ile itiraz üzerine verilen rapordaki kararlar aynı yönde ise rapor kesinleşir. Rapor sonuçlarının farklı olması ve itirazın devam etmesi hâlinde, müdürlük tarafından en yakın hakem hastaneye yönlendirilir. Hakem hastane tarafından verilen karar kesindir.

3) İlk veya itiraza istinaden alınan ikinci rapor hakem hastaneden alınmış olsa dahi hakem hastane raporu olarak kabul edilmez.

4) Süreli/sürekli verilen raporlar ile ilgili olarak kontrol muayeneleri dışında herhangi bir sebeple kurum tarafından yeni bir rapor istenmesi durumunda, ilgili kurumun gerekçeli yazısına istinaden müdürlük tarafından, bu maddenin birinci ve ikinci fıkralara göre işlem yürütülür.

5) Hakem hastane kararı ile süresinde itiraz edilmeyerek kesinleşen rapor hakkında aynı gereksinim alanı ile ilgili yeni rapor başvurusu en erken altı ay sonra kabul edilir.

6) Terör, kaza ve yaralanma nedeniyle verilen, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya rehabilitasyon ile engel oranının değişmeyeceği hakem hastane kararı ile kesinleşen sürekli ibareli raporlar için yeni rapor başvurusu kabul edilmez.

Soru: Engelli sağlık kurul rapor almak için ücret ödenir mi?

Cevap: Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Kamu Sağlık Hizmetleri Satış Tarifesi Usul ve Esaslarına göre ise; engel oranı %0 çıkması halinde kişilerden ücret alınacağı belirtilmiş olup, “08.02.2002 tarihli ve 24665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 28.01.2002 tarihli ve 2002/3654 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince; Gaziler, şehit ve gazi dul ve yetimleri, engelliler, öğrenciler ve 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamındaki kişilerden sağlık kurulu rapor bedeli alınmayacağı kararlaştırıldığından, bu kişilerden ücret talep edilmeyecektir” ifadesine yer verilmiştir.

Engelliler tarafından talep edilen silah ruhsatı, ehliyet raporları ve ÖTV indirimli araç için gerekli raporlardan ücret talep edilecektir. Engelli sağlık kurulu raporu için başvuran kişilere Engelli Sağlık Kurulu Raporu Ücretlendirmesi Bilgilendirme ve Onam Formunun imzalatılarak bilgilendirilmesi, engelli çıkmayanlardan (Engellilik oranı 0 –sıfır- çıkanlar) rapor ücretinin tahsil edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde engel oranı %1’den %100’e dek olan kişilerden sağlık kurul rapor bedeli alınmayacaktır. Engelli sağlık raporu almak için başvurulan hastaneden ücret konusunda bilgi alınız.

Engellilerin ÖTV istisnalı araç raporu, silah ruhsat raporu, refakat raporu, durum bildirir raporu, ehliyet raporu alımları ücretlidir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://www.saglikaktuel.com/d/file/13885,ek-1--fiyat-tarifeleri-usul-ve-esaslaripdf.pdf

Soru: Raporun başvurana teslim süresi

Cevap: Çocuklar ve erişkinler için rapor, kişinin rapor için başvurduğu günden itibaren 30 gün içinde teslim edilir.

Soru: Yaşlanma durumunda ilave engel oranı ilave edilir mi?

Cevap: 65 yaş ve üzeri bireylerin engellilik oranına Balthazard formülü ile %10 eklenerek engel oranı belirlenir. 20 Şubat 2019 öncesi bu yaş 60 yaş olarak uygulanmaktaydı.

Yönetmelikler hakkında ayrıntılı bilgi için bakınız: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-2.htm

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220-1.htm

---

Akblog.NET